Er is in de loop der tijden van alles vertaald: heilige boeken, schotschriften, romantrilogieën, gedichten, noem maar op. Er is zelfs een enkel geval van een vertaald werk van beeldhouwkunst, zoals het op bovenstaande foto afgebeelde. Ahavah staat er. In transliteratie zijn dat zes letters in plaats van de vier die je ziet, maar dat komt omdat het Hebreeuws klinkers meestal niet schrijft. Het werk staat in de Billy Rose beeldentuin, behorend tot het Israël Museum te Jeruzalem. Het is de vertaling (mogelijkerwijs van de maker ervan, Robert Indiana, zelf; het is tenslotte maar één woord) van een andere sculptuur, Love, die staat in de tuin van het Indianapolis Museum of Art – althans dat neem ik aan, omdat beide beeldhouwwerken ongeveer even groot zijn (resp. 350 x 344 x 183 cm en 365,8 x 365,8 x 182,9 cm), allebei zijn uitgevoerd in cortenstaal en elkaar nabij zijn in tijd (Love is uit 1970, Ahavah uit 1977).
De compositie als zodanig, een blok van vier letters verdeeld
over twee verdiepingen, dateert zeker al uit 1964, in de vorm van twee met
potlood gemaakte wrijfprenten genomen van 19e-eeuwse koperen sjabloonletters.
Daarna volgden talloze andere uitvoeringen van hetzelfde thema. Hetzelfde
Indianapolis Museum of Art bezit er ook een groot schilderij (182,5 x 182,5 cm)
van uit 1966, in de kleuren rood, groen en blauw; uit 1967 dateert een ongeveer
even groot schilderij in rood en blauw, alsmede een kleinere zeefdruk (86,3 x
86,3 cm), maar dan wel weer in de kleuren rood, groen en blauw (maar niet
op dezelfde plaats als in het schilderij uit 1966). Kennelijk geïnspireerd door
de chocoladeletter nam Indiana de stap om zijn ontwerp ook in drie dimensies
uit te voeren, en dat dan ook weer in verschillende formaten en in
verschillende materialen.
Het kost nog steeds een paar centen, maar de gemiddelde
particulier zal zich eerder een werk van Indiana kunnen veroorloven dan, zeg
maar, een ets van Rembrandt in een eerste of tweede staat. Dat werk is dan
waarschijnlijk wel een versie van Love, simpel omdat er daarvan zoveel
zijn. Indiana heeft sinds de jaren zestig het thema in vele variaties herhaald
en dan ook nog eens dikwijls in de vorm van zeefdrukken, met oplagen tot 250
stuks. Ook van versies in drie dimensies bestaan er vaak meerdere exemplaren.
Hebt u geen plaats voor zo’n driedimensionale uitvoering en hangen uw muren al
vol kunst, dan is er ook het Love-tapijt in verschillende uitvoeringen.
Indiana heeft ook aan de niet-Engelstalige kunstliefhebber
gedacht. Behalve de Hebreeuwse versie (die ook leverbaar is als zeefdruk, een
grote en een kleine, gedrukt in resp. 25 en 150 exemplaren, alsmede als
sculptuur in gereduceerd formaat, in zes exemplaren), is er een Spaanse (Amor;
tegelijk als Catalaanse en Portugese versie te beschouwen) en een in Sanskriet,
in een Indisch lettertype, maar ook in een Engelse transcriptie (Prem).
Dat het zo weinig vertalingen zijn, komt door het feit dat het woord liefde
slechts in een gering aantal talen uitgerekend vier letters heeft, althans in
weinig van de ruim honderd talen waarin je het kunt opzoeken in Google
Translate, te weten het Maleis (suka), het Wels (caru), de
Zuid-Afrikaanse talen Zuid-Sotho (rata) en Shona (rudo), het
Noord-Koerdisch (evîn) en het Hmong (hlub). Deze talen worden
heden ten dage alle met Latijnse letters geschreven. Daarnaast is er liebe
in het Jiddisch, dat met vier Hebreeuwse letters wordt gespeld. Ten slotte is
er het Griekse eros, maar dat betekent ‘zinnelijke liefde’ of ‘lust’,
volgens mijn oude schoolwoordenboek klassiek-Grieks, en dat is misschien niet
helemaal wat Indiana bedoelt. Google Translate geeft trouwens een ander woord
voor het moderne Grieks, van vijf letters. Niettemin stonden er zo nog zeker
zeven kunstwerken voor Indiana (overleden in 2018) op het programma, als hij
het thema na vijftig jaar intussen niet zat was. Ik zou me dat kunnen
voorstellen, zeker als je iedere nieuwe versie opnieuw zou moeten boetseren,
smeden en lassen, uithakken in steen of schilderen met een fijn penseeltje.
Gelukkig leent het werk van Indiana zich voor industriële vervaardiging. De ene
Love is daardoor niet minder mooi dan de andere. De enige uitzondering
zijn alleen die eerste twee, min of meer handkundig gemaakte versies: een beetje knoeiwerk, vergeleken
met de rest.
 |
| Screenshot van Google Images |
Geen opmerkingen:
Een reactie posten